Kuruluş ve Yerleşim
Hitit toplulukları, MÖ 2000 senelerinin başlarında Kafkas dağlarından Orta Anadolu’ya göç ederek Kızılırmak havzasına yerleştiler. MÖ 1400 senelerinde cihan devleti seviyesine ulaştılar. Devletin merkezi Hattuşaş şehriydi.
Coğrafi Konum ve Stratejik Önem
Hattuşaş, doğu-batı ve kuzey-güney istikametinde uzanan kervan yollarının kesişim noktasında bulunmaktaydı. Bu sayede Anadolu coğrafyasının büyük bölümü denetim altında tutulabiliyordu. Merkeziyetçi idare anlayışları, ticaret güzergahlarının işlek kalmasını ve güzergahlar üzerinde muhtelif yerleşkelerin kurulmasını sağladı.
Tarihsel Süreç
Eski Hitit Devri (MÖ 1800-1400):
- Dört asır boyunca 19 hükümdar tahtta kaldı.
- Başkent Hattuşaş’tı.
- Babil’in ele geçirilmesiyle Mezopotamya medeniyetiyle doğrudan münasebet kuruldu.
Yeni Hitit Devri (MÖ 1400-1200):
- Anadolu’daki çeşitli beylikler hakimiyet altına alındı.
- Mısırlılarla Kadeş Muharebesi yapıldı.
- Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması imzalandı.
İdari Yapılanma
Yönetim Sistemi:
- İlk devirlerde feodal beyliklerden müteşekkildi.
- Sonraları merkezi idare güçlendirilerek eyaletlere valiler atandı.
- Hükümdar aynı zamanda başkomutan, baş yargıç ve başrahipti.
- Kraliçe (Tavananna) devlet işlerinde söz sahibiydi.
Pankuş Meclisi:
- Soylulardan oluşuyordu.
- Başlangıçta hükümdarın yetkilerini sınırlandırıyordu.
- İmparatorluk devrinde etkinliği azaldı.
Toplumsal ve İktisadi Hayat
Sosyal Tabakalar:
- Hükümdar ailesi
- Soylular
- Din adamları
- Sanatkarlar
- Askerler
- Memurlar
- Köleler
İktisadi Faaliyetler:
- Tarım ve hayvancılık temel geçim kaynağıydı.
- Maden işlemeciliği gelişmişti.
- Kumaş dokumacılığı yaygındı.
- Tımar sistemi uygulanıyordu.
Kültürel Miras
Yazı ve Dil:
- Çivi yazısı ve hiyeroglif kullanıldı.
- Hint-Avrupa dil ailesinden Hititçe konuşuldu.
- Yıllık kayıtlar (anallar) tutuldu.
Sanat:
- Mezopotamya tesirinde gelişti.
- Özgün mimari üslup oluşturuldu.
- Heykelcilik ve kabartmacılıkta ilerleme kaydedildi.
- Yazılıkaya ve İvriz kabartmaları önemli eserlerdir.
Hukuk:
- Medeni hukuk ve ceza hukuku gelişti.
- Kadınlara mülkiyet hakkı tanındı.
- Kölelere bazı haklar verildi.
- Kanunlar yazılı hale getirildi.
Din:
- Çok tanrılı inanç sistemi benimsendi.
- Diğer kültürlerin tanrıları da kabul edildi.
- Anadolu “Bin Tanrı İli” olarak anıldı.
- Dini törenler hükümdar tarafından yönetildi.